Jak uregulować kontakty z dzieckiem i kiedy trzeba przygotować wniosek?

Rodzice małoletnich dzieci w razie podjęcia decyzji o życiu osobno muszą uregulować nie tylko kwestię władzy rodzicielskiej. Istotne są również kontakty z małoletnim. Jak o nie zadbać na gruncie prawnym? Możliwości jest kilka. Zwykle jednak konieczny będzie wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

Na czym polega realizacja kontaktów z dzieckiem?

Na początek kilka podstawowych informacji. Po pierwsze utrzymywanie kontaktów z dzieckiem jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem rodzica. Po drugie kontakty z dzieckiem są niezależne od władzy rodzicielskiej. Oznacza to, że nawet rodzic całkowicie lub częściowo jej pozbawiony ma prawo (i obowiązek) utrzymywania kontaktu.

A jak dokładnie wygląda kwestia ustalenia kontaktów? Pewnie na myśl w pierwszej kolejności przyszło Ci uregulowanie częstotliwości i czasu odwiedzin albo zabierania dziecka przez drugiego rodzica np. na weekend czy wakacje. W praktyce jednak zakres ustalenia kontaktów jest znacznie szerszy. W zależności od sytuacji obejmuje:

• przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie go poza miejsce stałego pobytu);
• rozmowy telefoniczne;
• korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość (wiadomości mailowe, czaty internetowe, komunikatory typu Skype);
• pisanie listów.

Oczywiście nie znaczy to, że każdy rodzic będzie mieć takie samo prawo do kontaktów z dzieckiem. Wiele zależy tu od konkretnej sytuacji, ale tej kwestii poświęcimy więcej uwagi w dalszej części artykułu.

Jak uregulować kontakty z dzieckiem?

Problem i konieczność uregulowania kontaktów z dzieckiem zwykle pojawia się w dwóch sytuacjach. Pierwsza z nich to rozwód rodziców, którzy do tej pory wspólnie mieszkali i wspólnie wychowywali dziecko. Wówczas muszą rozstrzygnąć, z kim małoletni będzie na stałe mieszkać, komu przysługuje władza rodzicielska, ale i również uregulować właśnie kwestię wykonywania kontaktów.

Równie dobrze może się jednak zdarzyć, że rodzice dziecka nie byli małżeństwem, natomiast zdecydowali się rozstać albo nigdy nie planowali pozostawać w związku. W tej sytuacji również trzeba wprowadzić jakieś ustalenia dotyczące kontaktów.

Pozostaje pytanie, jak to zrobić. Przy pierwszym scenariuszu (rozwód) sprawę ustalenia kontaktów sąd rozstrzygnie w wyroku rozwodowym. Oznacza to, że tą kwestią można zająć się podczas postępowania rozwodowego – dokładnie tak samo jak innymi aspektami związanymi ze wspólnymi małoletnimi dziećmi (alimenty, władza rodzicielska itd.).

Z kolei gdy rodzice nie byli małżeństwem, pojawi się konieczność złożenia wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

Porozumienie, ugoda, a może pozostawienie decyzji sądowi?

Póki co jednak tylko częściowo odpowiedzieliśmy na pytanie z poprzedniego nagłówka. Bo wprawdzie znaczenie ma, w ramach jakiego postępowania można rozpatrywać sprawę ustalenia kontaktów. Drugą kwestią jest natomiast sposób wypracowania konkretnych ustaleń. A tu możliwości są aż 3:

1. Prywatne porozumienie (rodzice ustalają kontakty sami);
2. Ugoda;
3. Rozstrzygnięcie w drodze postępowania sądowego.

Wybór zależy w głównej mierze oczywiście od relacji panujących między rodzicami. Jeśli są w stanie się porozumieć, wykazują otwartość na znalezienie konsensusu, warto, by zawarli porozumienie lub ugodę. W ten sposób nie tylko zaoszczędzą czas i szybko załatwią sprawę. Będzie to też bardziej komfortowe rozwiązanie dla nich oraz ich dziecka. Wspólnie ustalą, jak mają przebiegać kontakty z dzieckiem, jak często dziecko ma się widywać z drugim rodzicem i w jakich godzinach.

Niestety w wielu przypadkach takie porozumienie okazuje się niemożliwe. Wtedy nie pozostaje nic innego jak pozostawić ocenę w tym zakresie sądowi.

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem – jak go przygotować?

Wspomnieliśmy już, że w razie braku możliwości porozumienia między rodzicami, zasady dotyczące kontaktów ustala sąd – na wniosek o kontakty z dziećmi lub w ramach sprawy rozwodowej.

W tym tekście skupimy się na pierwszy scenariuszu. Warto jednak zaznaczyć, że w dużej mierze zamieszczone tu informacje pozostają aktualne także w kontekście rozprawy rozwodowej. W obu przypadkach sąd będzie kierować się bowiem tymi samymi wytycznymi, co oznacza również, że przy każdym z tych scenariuszy argumenty i dowody na poparcie swoich twierdzeń w dużej mierze będą się pokrywać.

Kto może żądać ustalenia kontaktów z dzieckiem?

Ustalenia kontaktów z dzieckiem może domagać się przede wszystkim rodzic i to – jak już wspomnieliśmy – niezależnie od przysługującej mu władzy rodzicielskiej. Warto natomiast dodać, że sąd może wykonywanie kontaktów w pewnych sytuacjach ograniczyć ze względu na dobro małoletniego. To jednak temat na zupełnie osobny wpis.

Jak napisać wniosek o kontakty z dziećmi?

Przygotowując wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem, musisz zadbać, by znalazły się w nim takie informacje jak:

• miejscowość i data;
• dane obojga rodziców (ich imiona, nazwiska, adresy, nr PESEL i numery telefonów);
• dane dziecka (imię, nazwisko, PESEL);
• dane sądu, do którego kierowany jest wniosek;
• wnioski strony – czyli w tym przypadku prośba o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

To kwestie podstawowe, niezbędne do tego, by sąd w ogóle taki wniosek rozpatrzył. Kolejna sprawa to zmaksymalizowanie szans na to, że rozstrzygniecie będzie korzystne. I tutaj wszystko sprowadza się do przygotowania odpowiedniego uzasadnienia wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

W tym miejscu musisz przedstawić konkretne argumenty, skupiając się na kwestiach, które będą dla sądu najważniejsze przy podejmowaniu decyzji. Jedno jest natomiast pewne – to istotna sprawa, a rozstrzygnięcie sądu w zakresie ustalenia kontaktów będzie mieć duży wpływ na Twoją przyszłość. Jeśli więc masz jakiekolwiek wątpliwości co do tego, jak napisać wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem i jakie argumenty przedstawić, lepiej nie działaj na własną rękę. Stawka jest zbyt wysoka. Skorzystaj z pomocy doświadczonego adwokata.

Uzasadnienie to jednak wciąż nie wszystko. W takim wniosku możesz też zaproponować formę wykonywania kontaktu, a właściwie przedstawić konkretne propozycje terminów i spotkań. Podczas składania wniosku regulującego kontakty, rodzic ma też prawo zgłaszać dodatkowe wnioski – np. wnosić o to, by sąd zobowiązał drugą stronę do udania się na terapię rodzinną.

Wniosek o kontakty: co powinno się w nim znaleźć, by szanse na pozytywne rozstrzygnięcie były większe?

No dobrze, a jak w takim razie przekonać sąd do Twoich racji i sprawić, by przychylił się do realizacji kontaktów z dzieckiem w zaproponowany przez Ciebie sposób? Tutaj znacznie ma wspomniane już uzasadnienie.

W odniesieniu do zaproponowanych przez Ciebie terminów i form kontaktu musisz wyjaśnić, z czego wynika Twój wniosek. To samo dotyczy terminów i częstotliwości spotkań.

Pamiętaj przy tym, że rozstrzygając kwestię realizacji kontaktów dziecka z rodzicami, sąd będzie brać pod uwagę 2 decydujące czynniki:

1. Dobro małoletniego;
2. Więź rodzica z małoletnim.

To właśnie na nich musisz skupić się w swoim piśmie, by zwiększyć szansę na pozytywne zakończenie postępowania przed sądem. I znów przypominamy raz jeszcze: jeśli nie wiesz, jak napisać wniosek o kontakty z dziećmi, nie ryzykuj i nie działaj na własną rękę. Stawka jest zbyt wysoka, a zmiana raz ustalonych kontaktów wprawdzie jest możliwa, ale wcale nie prosta.

Jaki sąd orzeka w sprawie o kontakty z dziećmi? Gdzie złożyć wniosek?

Gdy wniosek ustalający kontakty jest już gotowy, musisz jeszcze złożyć go w odpowiednim miejscu. W tym przypadku będzie to Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich, w którego okręgu dziecko ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku rozstrzygania sprawy rozwodowej, gdy tą kwestią zajmie się wydział cywilny właściwego sądu okręgowego. W tej sytuacji jednak wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem zwykle składa się w samym pozwie.

Jak przebiega sprawa o ustalenie kontaktów z dzieckiem?

Zakładając, że wniosek został prawidłowo przygotowany, sąd dostarczy go drugiemu rodzicowi. Ten będzie mieć czas, by napisać swoją odpowiedź. Może nie zgodzić się z żądaniami przedstawionymi w takim piśmie. Przygotuj się zresztą, że tak prawdopodobnie będzie. W końcu w razie chęci dojścia do konsensusu sądowe uregulowanie kontaktów nie byłoby konieczne. Wystarczyłoby porozumienie rodziców lub ugoda.

A skoro już o ugodzie mowa, to warto dodać, że składając wniosek o uregulowanie kontaktów, musisz poinformować sąd, czy próby polubownego rozwiązania sprawy w ogóle miały miejsce.

Jak dalej przebiega sprawa o kontakty? Prawdopodobnie druga strona przygotowuje swoją odpowiedź na Twój wniosek i wtedy rozpoczyna się sądowe uregulowanie kontaktów. Sąd będzie musiał zrobić wszystko, by wydana przez niego decyzja pozostawała jak najbardziej zgodna z dobrem małoletniego. Właśnie dlatego weźmie pod uwagę nie tylko dowody przedstawione we wniosku o uregulowanie kontaktów (np. zeznania świadków). Duży wpływ będą mieć także opinie biegłych.

Sprawy dotyczące kontaktów bardzo często wymagają zasięgnięcia opinii Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych (OZSS). Rodzice i dziecko udają się wtedy do ośrodka, w którym przeprowadzane są badania oraz prowadzona jest opinia biegłych z zakresu psychologii. Wydana na tej podstawie opinia zespołu specjalistów sądowych będzie najważniejszą bazą dla orzeczenia sądu.

Warto dodać, że zwykle na wydanie takiej opinii trzeba poczekać aż kilka miesięcy. A to oczywiście znacznie wydłuża czas potrzebny do przeprowadzenia postępowania.

I choć teoretycznie kwestię ustalenia kontaktów z dzieckiem sąd może rozstrzygnąć już po pierwszej rozprawie, to wiele zależy od przedstawionych dowodów, konfliktów z rodzicami i tego, czy opinia OZSS będzie w danym przypadku konieczna. Nie wspominając już o tym, że sam harmonogram kontaktów musi jeszcze być możliwy do wykonania – jeśli drugi rodzic i dziecko mieszkają od siebie w dużej odległości, niekoniecznie będzie to proste.

Sprawa zakończy się natomiast rozstrzygnięciem sądu w zakresie kontaktów, w którym w bardzo precyzyjny sposób przedstawi on zasady ich wykonywania.

Co sąd weźmie pod uwagę, rozpatrując wniosek o ustalenie kontaktów?

Rozstrzygnięcia sądu dotyczące kontaktów z dziećmi wydawane są przede wszystkim w oparciu o dobro dziecka. O ile więc niestety niektórzy rodzice wykorzystują własne dzieci, by odegrać się na drugiej stronie, sąd skupi się głównie na zaspokojeniu potrzeb małoletniego. W końcu rozstanie rodziców czy panujący między nimi konflikt powinien mieć jak najmniejszy wpływ na jego sytuację i samopoczucie.

W toku postępowania o ustalenie kontaktów sąd ocenia, jak wyglądają relacje małoletniego z rodzicami, a także może wziąć pod uwagę zebrany materiał dowodowy, zeznania świadków lub prosić o wydanie opinii przez biegłych sądowych. Pamiętaj, że to dobro małoletniego dziecka jest najważniejsze.

Kiedy warto złożyć wniosek o zabezpieczenie kontaktów?

Skoro postępowanie o ustalenie kontaktów z dzieckiem często trwa długi czas, to pojawia się problem – jak uregulować kwestię kontaktów z dzieckiem w czasie od złożenia wniosku do momentu wydania rozstrzygnięcia? Tu z pomocą przychodzi wniosek o zabezpieczenie kontaktów. Polega ono na ustaleniu sposobu wykonywania kontaktów z dzieckiem na czas trwania postępowania.

Aby doszło do zabezpieczenia kontaktów, potrzebne jest wniesienie wniosku. Można go złożyć w sytuacji uzasadnionej obawy, że drugi rodzic będzie utrudniał wykonywanie kontaktów z dzieckiem.

We wniosku należy wskazać sposób ich uregulowania. Jeśli sad rozpatrzy wniosek (zwykle zrobi to po przeprowadzeniu pierwszej rozprawy, kiedy to wysłucha rodziców), do czasu prawomocnego zakończenia sprawy kontakty będą realizowane w sposób wskazany we wniosku.

Postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem jest natychmiast wykonalne i ważne od chwili ogłoszenia przez sąd. Oznacza to, że już od tego momentu rodzice mają obowiązek stosować się do jego postanowień.

Gdy rodzic nie chce przestrzegać postanowień sądu, czyli egzekucja kontaktów

Postanowienie sądu teoretycznie stawia sprawę jasno, ale wciąż nie masz gwarancji, że druga strona będzie się do niego stosować. Co dzieje się w takiej sytuacji? Musisz przeprowadzić egzekucję kontaktów z dzieckiem.

Przede wszystkim rodzic niestosujący się do postanowienia sądu może zostać ukarany obowiązkiem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Poza tym jeżeli do takiego kontaktu nie doszło wskutek zachowania drugiej strony, a Ty poniesiesz koszty w związku z przygotowaniem do kontaktu, możesz domagać się zwrotu wydatków.

Uregulowanie kontaktów z dzieckiem – najczęstsze pytania i odpowiedzi

Na koniec przyjrzyjmy się jeszcze kilku kwestiom, które szczególnie często podnoszone są w sprawach dotyczących uregulowania kontaktów z dzieckiem.

Czy zakres kontaktów z dzieckiem ma wpływ na alimenty?

Tak. Obowiązek alimentacyjny to wbrew powszechnemu przekonaniu nie tylko kwestia łożenie na utrzymanie dziecka, ale także dostarczanie „środków wychowawczych”. Tym samym im większe zaangażowanie drugiego rodzica (niemieszkającego z małoletnim), tym prawdopodobnie też mniejsze alimenty będzie musiał płacić. Trzeba jednak zaznaczyć, że przy ustalaniu wysokości alimentów sąd bierze pod uwagę wiele czynników i sam udział drugiego rodzica w wychowaniu dziecka nie jest jedynym kryterium.

Czy przy opiece naprzemiennej trzeba uregulować kontakty z dzieckiem?

Zwykle taka opieka zakłada przebywanie dziecka u rodziców na zmianę w stosunku tydzień na tydzień. W takiej sytuacji co do zasady nie trzeba regulować kwestii kontaktów. Z drugiej strony nie oznacza to, że nie masz takiej możliwości. Konieczność ustalenia kontaktów może pojawić się np., gdy okresy opieki naprzemiennej są dłuższe – np. w stosunku miesiąc na miesiąc.

Jak określić zakres kontaktów z dzieckiem?

Im bardziej szczegółowy zakres kontaktów, tym mniej wątpliwości i ewentualnych konfliktów w przyszłości. Najlepiej więc po pierwsze określić konkretne dni tygodnia i godziny kontaktów. Dodatkowo trzeba pamiętać, że pewne dni rządzą się swoimi prawami – np. wakacje, ferie zimowe czy święta albo urodziny rodziców lub dziecka. Właśnie dlatego co do tego rodzaju dni warto zastosować wyraźne, osobne regulacje.

Czy ustalone kontakty można zmienić?

Raz ustalone kontakty z dzieckiem nie muszą obowiązywać raz na zawsze. Sąd rozstrzyga bowiem tę kwestię, biorąc pod uwagę okoliczności w danym momencie. Jeśli więc te się zmienią, jak najbardziej można wnioskować o zmianę w tym zakresie.