Masz kredyt z UNWW? W wielu przypadkach możesz ubiegać się o zwrot składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego!

Należysz do osób, które zaciągnęły kredyt bez dostatecznego wkładu własnego i skorzystały z opcji UNWW? A czy wiesz, że w takim przypadku możesz odzyskać część wpłaconych pieniędzy? Choć takiego dodatkowe zabezpieczenie kredytu teoretycznie jest zgodne z prawem, to w praktyce w większości przypadków postanowienia umowy naruszały Twoje prawa jako konsumenta. A to daje Ci już prawo, by ubiegać się o zwrot składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Musisz tylko wiedzieć, jak to zrobić, by Twoje działania okazały się skuteczne. 

Skąd wzięło się ubezpieczenie wkładu własnego i dlaczego stało się tak popularne?

Zanim przejdziemy do samej definicji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, musimy cofnąć się kilka lat, a dokładniej do 2013 roku. Wtedy to Komisja Nadzoru Finansowego wydała konkretne rekomendacje, wprowadzając duże zmiany na rynku kredytów bankowych.

Zgodnie z zaleceniami Komisji, banki mogły udzielać kredytów tylko, o ile kredytobiorca dysponował przynajmniej 20% kwoty potrzebnej do zakupu nieruchomości. Tym samym KNF określiła minimalny wkład własny uprawniający do otrzymania kredytu.

To oznaczało duży problem dla kredytobiorców, którzy nie dysponowali taką kwotą, ale także dla banków, które za sprawą nowych zaleceń utraciły część klientów i co za tym idzie – część potencjalnego zysku. Znalazły jednak pewne wyjście z tej sytuacji i okazało się nim właśnie ubezpieczenie niskiego wkładu własnego.

Na czym polega UNWW i dlaczego miało być odpowiedzią na problem osób z niskim wkładem własnym?

Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego ma stanowić dodatkowe zabezpieczenie dla banku w sytuacji, gdy nie dysponujesz dostatecznym wkładem własnym. Polisa obejmuje wyłącznie brakującą kwotę minimalnego wkładu własnego. Jeśli więc zgromadzisz np. kwotę wysokości 12% wkładu własnego, to ubezpieczenie obejmie wyłącznie pozostałe 8%. Z kolei z momentem, w którym w trakcie spłacania kredytu pokryjesz zobowiązanie do wspomnianych już ]20%, ochrona ubezpieczeniowa wygaśnie.

Co to oznacza dla banku? Jeśli z jakiegoś powodu przestaniesz spłacać kredyt, zanim pokryjesz minimalny wymagany wkład własny, może pójść do ubezpieczyciela po odszkodowanie. Ubezpieczyciel odpowiada więc za określoną część długu i tę część długu bank uzyska bezpośrednio od TU. Po pozostałą kwotę będzie zgłaszał się do Ciebie.

Pozornie brzmi jak sytuacja win-win: Ty otrzymujesz kredyt mimo braku dostatecznej ilości pieniędzy, a bank nie traci klientów. Niestety, to tylko pozory, a UNWW okazuje się korzystne wyłącznie dla banku.

Kredyt hipoteczny bez wkładu własnego? Brzmi zachęcająco, ale czy rzeczywiście warto zdecydować się na UNWW?

Odpowiedź na pytanie z nagłówka jest krótka i brzmi: nie.

Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego oznacza wiele korzyści dla banku, ale nie dla Ciebie.

Zauważ, że to Ty płacisz składkę ubezpieczeniową. Podnosisz w ten sposób koszty kredytu hipotecznego. Choć mówimy tu o ubezpieczeniu, to nijak ma się ono np. do sytuacji, w której ubezpieczasz mieszkanie i samochód. Przy tego rodzaju ubezpieczeniach w razie wypadku czy pożaru to Ty otrzymujesz przecież konkretną kwotę od ubezpieczyciela.

Tymczasem ubezpieczenie niskiego wkładu własnego zabezpiecza wyłącznie interesy banku. Ty płacisz za jego ochronę, a on nie ponosi z tego tytułu żadnych kosztów.

A skoro już mowa o kosztach, to teoretycznie zwiększona kwota kredytu powinna odpowiadać składce płaconej z tytułu polisy. W praktyce jednak w tego rodzaju umowach bywało różnie. Nieraz składka okazywała się większa i tym samym część wpłacanych przez Ciebie pieniędzy zamiast do ubezpieczyciela, trafiała do banku.

Co więcej, jeśli już dojdzie do sytuacji, w której rzeczywiście przestaniesz spłacać kredyt, boleśnie przekonasz się, że polisa w żaden sposób Cię nie zabezpiecza. Bank uzyska pieniądze od ubezpieczyciela, a następnie ubezpieczyciel zgłosi się do Ciebie z tzw. roszczeniem regresowym, czyli krótko mówiąc: zażąda od Ciebie zwrotu kwoty, którą wypłacił na rzecz banku.

Ile kosztuje ubezpieczenie niskiego wkładu własnego?

Cena UNWW uzależniona jest od konkretnej oferty, więc w cennikach poszczególnych banków trudno znaleźć jakiekolwiek konkretne odpowiedzi. Zwykle ubezpieczenie było ustalane indywidualnie, dla konkretnej sytuacji. Można jednak przyjąć, że średnio wynosiło 2-4% brakującego wkładu.

Banki pobierały składki na 2 sposoby:

1. W ramach jednorazowej kładki płatnej za cały okres ubezpieczenia – to podejście przestało być jednak stosowane ze względu na stanowisko UOKiK. Zdaniem Urzędu nie można w ten sposób obciążać kredytobiorców składka. Co więcej, niektóre postanowienia dotyczące takiej metody pobierania składki można zakwalifikować jako klauzule niedozwolone.
2. Ustalając wyższą marżę za okres trwania UNWW i odprowadzając składkę z tej marży – tutaj pojawiał się wspomniany już wcześniej problem: nie zawsze marża była podnoszona wyłącznie o wysokość składki na UNWW, a tym samym bank czerpał dodatkowe zyski.

Jak możesz odzyskać bezprawnie pobrane składki?

Zanim jeszcze przejdziemy do zwrotu składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, warto wspomnieć, że sam mechanizm UNWW teoretycznie nie jest niezgodny z prawem.

Bank jak najbardziej może legalnie zabezpieczyć niedostateczny wkład własny. Musi jednak zrobić to w sposób, który nie narusza praw konsumentów – takiego stanowiska jest Prezes Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Na czym polega więc problem? Wszystko sprowadza się właśnie do wspomnianego nienaruszania praw konsumentów. Tymczasem większość umów na kredyt z ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego zawierało klauzule niedozwolone.

Niedozwolone postanowienia umowne/ klauzule abuzywne – jakie mają znaczenie w kontekście umowy UNWW?

Art. 385¹ Kodeksu cywilnego ustanawia pewną ważną zasadę w kontekście UNWW. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorca (czyli np. bank) nie może wprowadzać do umowy takich postanowień, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, a które jednocześnie kształtują prawa konsumenta w sposób rażąco naruszający jego interesy.

Jeśli już takie postanowienia znajdą się w umowie, będą tzw. klauzulami abuzywnymi, nazywanymi też niedozwolonymi postanowieniami umownymi lub klauzulami rażąco naruszającymi interesy konsumenta.

W kontekście ubezpieczenia niskiego wkładu własnego przykładem niedozwolonych klauzul będzie np.:

• niewskazywanie w umowie, jakie konsument ma prawa i obowiązki w związku z UNWW;
• brak określenia, ile dokładnie wynoszą opłaty na UNWW i jak są wyliczane;
• nieinformowanie konsumenta, kto tak naprawdę jest beneficjentem (czyli kto czerpie korzyści z UNWW);
• zobowiązanie kredytobiorcy, by pokrywał składki z tytułu UNWW, nawet gdy już spłacił część kredytu objętą tym ubezpieczeniem;
•  nieinformowanie konsumenta, że zawarcie umowy UNWW nie jest obowiązkowe (wiele osób myślało, że nie ma innego wyboru).

A co się dzieje, jeśli takie klauzule niedozwolone znajdą się w umowie? Traktuje się je, jakby w ogóle nie istniały. A jeśli wspomniane zapisy tak naprawdę nigdy nie powinny obowiązywać, to bank nie miał prawa pobierać od Ciebie jakichkolwiek składek z tytułu UNWW. Tym samym możesz domagać się ich zwrotu.

Jak odzyskać ubezpieczenie wkładu własnego?

Podsumujmy więc dotychczasowe informacje: jeśli w Twojej umowie znalazły się niedozwolone postanowienia umowne, to możesz domagać się zwrotu wszystkich opłaconych składek (o ile się nie przedawniły, o czym niżej).

Droga teoretycznie jest więc prosta:

1. Sprawdzasz, czy umowa zawiera niedozwolone klauzule;
2. Jeśli tak – piszesz reklamację do banku. Powołujesz się na wspomniany już art. 385¹ Kodeksu cywilnego, wskazujesz niedozwolone klauzule i żądasz zwrotu pieniędzy.

Niestety zwykle sprawa nie skończy się w ten sposób. Prawdopodobnie otrzymasz negatywna odpowiedź. Bankowi nie opłaca się zgodzić się z Twoim stanowiskiem. Tym bardziej, że doskonale zdaje sobie sprawę, jak większość konsumentów reaguje na perspektywę sporu sądowego. Prawdopodobnie Tobie również nie wydaje się ona zachęcająca.

Możesz się więc spodziewać, że odpowiedź będzie negatywna. Co możesz więc zrobić dalej?

1. Złożyć wniosek do Rzecznika Finansowego;
2. Wnioskować o wszczęcie postępowania przed Arbitrem Bankowym (niestety bank nie musi się na to zgodzić);
3. Złożyć pozew i walczyć o swoje prawa w sądzie.

Jak sądy podchodzą do kwestii UNWW?

Do tej pory już wiele spraw o zwrot ubezpieczenia niskiego wkładu własnego miało swój finał w sądzie. Można więc powiedzieć, że orzecznictwo jest w tym zakresie ugruntowane. Co więcej – na Twoją korzyść.

Sądy doskonale wiedzą, że UNWW w żaden sposób nie zapewnia Ci ochrony, a jednocześnie wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów. Co więcej, przy konstruowaniu umowy bank często nie wiązał zabezpieczenia niskiego wkładu własnego w sposób związany z konkretnym ryzykiem w tej konkretnej sytuacji. To więc kolejny argument przemawiający na Twoją korzyść. Jeśli poprzednie kroki nie przyniosą rozwiązania, warto więc przygotować pozew.

Jak przygotować pozew o zwrot składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego?

Załóżmy więc, że decydujesz się na drogę sądową. Co w takiej sytuacji musisz zrobić? Pierwszym krokiem będzie przygotowanie pozwu – to podstawa do uruchomienia całego postępowania i dochodzenia zwrotu składek.

Tak samo jak podczas reklamacji do banku, musisz skupić się na klauzulach abuzywnych. Znów konieczne będzie przeanalizowanie umowy, wskazanie tych klauzul i ich abuzywności. Krótko mówiąc, musisz wykazać, że postanowienia dotyczące UNWW:

• nie były z Tobą indywidualnie uzgodnione;
• nie dotyczyły sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron;
• kształtowały Twoje prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub naruszający Twoje interesy.

Przydatnymi dowodami mogą się okazać dokumenty od banku i ubezpieczyciela, z których wynika, czy dana umowa została objęta UNWW i czy składka trafiała w całości do ubezpieczyciela. Jak już wiesz, w wielu przypadkach dodatkowe koszty nie zawsze pozostawały adekwatne do rzeczywistych kosztów polisy i część pieniędzy zostawała u banku. Jeśli tak będzie, to ta część pobrana przez bank przysługuje Ci nawet, gdyby w umowie nie było klauzul niedozwolonych (bo bank pobrał tę kwotę bezprawnie).

Jaki termin przedawnienia obowiązuje w przypadku UNWW?

Masz ograniczony czas dochodzenia roszczeń od banku. Obowiązuje bowiem okres przedawnienia, który przy UNWW wynosi 10 lat. Termin ten znajduje zastosowanie osobno dla każdej wpłaconej składki i liczony jest od momentu, w którym została ona uiszczona. Jeśli więc do zawarcia umowy doszło wiele lat temu, może okazać się, że niektórych składek nie jesteś już w stanie odzyskać (przedawniły się), ale część kwoty jak najbardziej może do Ciebie trafić.

Co ważne, żeby i obecne składki się nie przedawniły, sprawa wcale nie musi się zakończyć w terminie przedawnienia. Wystarczy np. samo wniesienie pozwu – wtedy dojdzie do przerwania biegu terminu przedawnienia, a Ty będziesz mieć znacznie więcej czasu na skuteczne działanie.

A skąd wiedzieć, kiedy poszczególne składki zostały spłacone, skoro od tej pory minęło wiele lat? Takie informacje możesz uzyskać z banku, który udzielił Ci kredytu.

Czy potrzebna Ci pomoc prawnika?

Masz ograniczony czas, by odzyskać zwrot składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Musisz więc działać szybko i skutecznie. Niestety, z naszego doświadczenia wynika, że większość tego typu spraw wymaga podjęcia kroków na drodze sądowej. Banki nie są chętne do dobrowolnego zwrotu pobranych składek. Nawet, jeśli widzą, że konsument ma rację. Znacznie bardziej opłaca się im odmówić i liczyć na to, że kredytobiorca, przerażony perspektywą rozprawy, na tym etapie się podda.

Przepisy stoją jednak po Twojej stronie. Jeśli dobrze przygotujesz pozew, masz ogromne szanse na wygraną. A sporu nie musisz przecież toczyć samodzielnie – możesz skorzystać z pomocy adwokata. Dzięki temu będziesz czuć się znacznie pewniej, a perspektywa wizyty na sali sądowej przestanie być już tak przerażająca. Z prawnikiem możesz się też skontaktować jeszcze przed podjęciem jakichkolwiek kroków – by dowiedzieć się, czy zwrot składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w Twoim przypadku jest możliwy, jakie masz szanse na wygraną i jakie kroki są w tym wypadku konieczne. Dzięki temu znacznie łatwiej będzie Ci podjąć decyzję.