Jak sprawdzić, czy jesteś osobą poszukiwaną listem gończym? I co zrobić, jeśli te przypuszczenia się potwiedzą?

Martwisz się, że jesteś osobą poszukiwaną listem gończym? A czy wiesz, że nawet, gdy przebywasz poza granicami kraju, wcale nie oznacza to, że unikniesz przeprowadzenia postępowania lub odbycia kary? Właśnie dlatego warto działać i to jak najszybciej – najpierw sprawdzić, czy taki list rzeczywiście został wystawiony, a potem z pomocą adwokata podjąć dalsze kroki.

List gończy – co to takiego?

List gończy ma pomóc w zatrzymaniu osoby ściganej – ukrywającego się podejrzanego lub sprawcy przestępstwa. To forma urzędowego ogłoszenia, że dana osoba jest poszukiwana przez organy ścigania. Nie ma przy tym znaczenia, na jakim etapie znajduje się sprawa – list gończy można bowiem wydać wobec:

• podejrzanych (na etapie postępowania przygotowawczego, wobec osób, które jeszcze nie usłyszały zarzutów);
• oskarżonych (osób, którym postawiono zarzuty i wobec których toczy lub ma się toczyć sprawa w sądzie);
• skazanych (osób, w których sprawie zapadł już wyrok).

Celem listu gończego jest przede wszystkim upublicznienie wizerunku poszukiwanego, zachęcenie, by posiadający jakiekolwiek informacje na jego temat przekazali je Policji i by w konsekwencji mogło dojść do zatrzymania. Z tego powodu rozpowszechnienie listu gończego często odbywa się w prasie internetowej, gazetach, w telewizji czy w formie plakatowej.

Kiedy można wydać list gończy?

Zarządzenie poszukiwania oskarżonego listem gończym ma miejsce tylko w ściśle określonych sytuacjach. Przede wszystkim, żeby wystawienie listu było możliwe poszukiwany musi ukrywać się przed organami wymiaru sprawiedliwości. Chodzi tu więc o sytuację, gdy jego miejsce pobytu nie jest znane, a podejrzany lub oskarżony ukrywa się i celowo unika kontaktu z organami.

Drugi warunek to wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Jeśli wcześniej tego nie zrobiono, może to nastąpić już w trakcie ukrywania się osoby poszukiwanej listem gończym, nawet jeśli nie była do tej pory przesłuchana.

Nie ma natomiast znaczenia waga przestępstwa. W praktyce list gończy stosowany jest rzeczywiście zwykle wobec osób, które dopuściły się szczególnie poważnych czynów. Teoretycznie jednak wystarczy spełnienie tylko 2 wyżej wymienionych warunków, by poszukiwanie listem gończym stało się możliwe.

Treść listu gończego, czyli co znajduje się w liście gończym?

List gończy powinien zawierać wszystkie najważniejsze informacje dotyczące poszukiwanej osoby, takie jak:

• dane, które mogą ułatwić ujęcie poszukiwanego listem gończym: np. fotografia poszukiwanego, rysopis poszukiwanego itd.;
• informacje o treści zarzutu lub o ewentualnym wyroku;
• informacje o postanowieniu w przedmiocie tymczasowego aresztowania;
• dane organu, który wydał taki list (dane sądu lub prokuratora);
• wezwanie każdej osoby, która zna miejsce pobytu poszukiwanego do zo zawiadomienia najbliższej jednostki Policji, prokuratora lub sądu;
• ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w ucieczce.

Można też dodatkowo wyznaczyć nagrodę za ujęcie poszukiwanego listem gończym.

Jak wygląda procedura wystawienia listu gończego?

Jak wiesz już po przeczytaniu wcześniejszych akapitów, list gończy w Polsce można wydać właściwie na każdym etapie – zarówno wobec podejrzanego, oskarżonego, jak i skazanego. Skutki będą takie same, natomiast procedura przebiegnie nieco inaczej.

List gończy w śledztwie (w postępowaniu przygotowawczym) będzie wydawać prokurator. W tym przypadku nie ma jednak spełnionego drugiego warunku – postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Aby więc list gończy mógł zostać wystawiony, najpierw prokurator musi złożyć wniosek do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Dopiero, gdy sąd pozytywnie rozpatrzy ten wniosek (może to zrobić pod nieobecność podejrzanego), wystawienie listu gończego okaże się możliwe.

Jeśli natomiast list gończy wystawia się na etapie postępowania sądowego, a więc już wobec oskarżonego, a nie podejrzanego, postanowienie o poszukiwaniu listem gończym, jak i postanowienie o tymczasowym aresztowaniu wydaje sąd. Nie ma przy tym znaczenia, czy oskarżony został już przesłuchany.

List gończy można też wystawić na etapie postępowania wykonawczego. Chodzi więc o sytuację, gdy zapadł już prawomocny wyrok skazujący, ale skazany uchyla się od odbycia kary w zakładzie karnym. To przypadek, kiedy nie ma potrzeby wydawania postanowienia o tymczasowym aresztowaniu – zamiast tego, wystawiając list gończy, sąd powołuje się na prawomocny wyrok.

Co dzieje się po złapaniu poszukiwanego listem gończym?

Tyle jeśli chodzi o samą procedurę wystawiania listu gończego. A co, gdy podejrzanego lub oskarżonego uda się już ująć? To znów zależy od etapu postępowania.

W postępowaniu przygotowawczym podejrzany prowadzony jest na przesłuchanie przed prokuratorem. Należy poinformować go o wydaniu pod jego nieobecność postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Okres tymczasowego aresztowania będzie biec wówczas od momentu zatrzymania. Podejrzany ma też prawo korzystać z pomocy adwokata.

Po przesłuchaniu prokurator może uchylić tymczasowe aresztowanie lub wystąpić do sądu o jego przedłużenie. Jeśli zdecyduje się na tę pierwszą opcję, podejrzany doprowadzany jest do sądu, który – znów po przesłuchaniu – decyduje, czy utrzymać tymczasowe aresztowanie, uchylić je lub zmienić.

W postępowaniu sądowym zatrzymany doprowadzany jest natomiast od razu przez sąd, który przesłuchuje poszukiwanego listem gończym i decyduje, czy dalej należy stosować tymczasowe aresztowanie.

Jak sprawdzić, czy jesteś osobą poszukiwaną listem gończym?

Zastanawiasz się, czy wystawiono list gończy wobec Ciebie lub bliskiej Ci osoby? Zła wiadomość jest taka, że nie jesteś w stanie samodzielnie zweryfikować tych informacji.

Owszem, możesz skorzystać z portalu http://poszukiwani.policja.pl/, na którym znajdziesz informacje o Polakach poszukiwanych listami gończymi. Pamiętaj jednak, że Policja publikuje jedynie dane konkretnych osób, zwykle tych uznawanych za szczególnie niebezpieczne. To, że nie ma Cię w rejestrze, nie znaczy, że nie wystosowano listu gończego wobec Ciebie.

Tu pojawia się więc problem. Szczególnie, jeśli masz podejrzenia, że taki list rzeczywiście istnieje i boisz się aresztowania. Możesz jednak skorzystać z pomocy adwokata, który dokona ustaleń w Twoim imieniu, składając wniosek do Krajowego Rejestru Karnego.

W ten sposób nie będziesz występować o te informacje osobiście i nie poniesiesz żadnego ryzyka – wszystkie informacje udzielone prawnikowi są objęte tajemnicą adwokacką. Będziesz mieć natomiast jasność, jak wygląda Twoja sytuacja i zyskasz możliwość szybkiego podjęcia ewentualnych dalszych kroków.

List gończy – i co dalej?

A skoro już mowa o dalszych krokach, to przyjrzyjmy się, co możesz zrobić, jeśli okaże się, że organy ścigania poszukują listem gończym właśnie Ciebie.

Czy odwołanie listu gończego jest możliwe?

Zacznijmy od odpowiedzi na prawdopodobnie najbardziej interesujące Cię pytanie – czy istnieje szansa, by jakoś się odwołać? Niestety nie. Nie możesz złożyć zażalenia na postanowienie o poszukiwaniu podejrzanego listem gończym. Nie ma więc możliwości, że organ, który takie postanowienie wydał, jednak zmieni swoją decyzję.

Możliwe jest za to uchylenie listu gończego. Jeśli dowiesz się, że jesteś osobą ściganą listem gończym, masz prawo skontaktować się z organem poszukującym, poinformować go, gdzie przebywasz i zapewnić, że nie będziesz się ukrywać. Sąd lub prokurator może wówczas uznać, że tymczasowe aresztowanie nie jest konieczne i tym samym – uchylić decyzję o jego zastosowaniu. Zmiana środka zapobiegawczego (tymczasowego aresztowania) będzie już natomiast podstawą do anulowania listu gończego.

Co możesz zrobić w razie wydania listu gończego?

Jeśli Policja poszukuje Cię listem gończym, masz co najmniej kilka możliwości działania.

Pierwsza, najważniejsza kwestia to skorzystanie z pomocy doświadczonego adwokata, koniecznie specjalizującego się w sprawach dotyczących osób poszukiwanych listami gończymi. Taki prawnik wskaże Ci dostępne możliwości, podejmie w Twoim imieniu wymagane kroki i będzie reprezentować Cię przed sądem oraz organami ścigania. Może na przykład ustalić z organem prowadzącym postępowanie warunki, termin i miejsce przesłuchania oraz dążyć do uchylenia postanowienia o tymczasowym aresztowaniu.

Adwokat sprawdzi też, czy nie wystawiono wobec Ciebie europejskiego nakazu aresztowania (tzw. międzynarodowego listu gończego). Wprawdzie sam list gończy obowiązuje tylko na terytorium państwa, w którym został wystawiony. Jeśli jednak przebywasz za granicą, sąd może wystawić wspomniany europejski nakaz aresztowania. Ten zobowiązuje już natomiast organy za granicą do ścigania i ujęcia poszukiwanego także poza terytorium Polski.

Adwokat sprawdzi również, czy w Twoim przypadku nie doszło do przedawnienia karalności przestępstwa lub do przedawnienia wykonania kary. Tutaj jednak sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Przepisy przewidują bowiem konkretne terminy przedawnienia karalności (w zależności od konkretnego czynu od 3 do 30, a po wejściu w życie zmian w październiku tego roku nawet do 40 lat od popełnienia przestępstwa). Termin ten może jednak ulec dodatkowemu wydłużeniu.

Podobnie sprawa wygląda w przypadku osób już skazanych – po upływie określonego czasu wykonanie kary również nie będzie możliwe, jednak w przypadku osób uchylających się od wykonania kary termin się wydłuża. Adwokat może jednak w takim wypadku próbować udowodnić, że nie była to próba uchylenia się od wykonania kary, a tym samym – że nie powinno się stosować wydłużonego terminu przedawnienia.